Кицаш
Сиха даха хий фордах кхийттадац.
Везар велча, велхар даьннад.
БоргIалах Iаха енна котам яьттIай.
Кхийрачох турпал хиннавац.
ЦIи ца йийзача, кIур ихабац.
Фаьлг
Ешап
Из хиннад е хиннадац ховш саг вац. ХIаьта из хиннад хьун йисте, гурахьа. Денош дIайха лаьттад. Гаьнаш тIара гIаьнаш бос хийца Iолегаш, еррига аре цIе а IажагIа а бесаш долаш хиннай. Хьун йисте ваьхав Товбот яхаш саг. Из цIи тиллаяр цох, из тов бетта ваь хиларах. Товбот яхаш цIи йола из, чIоагIа кайоалаш къахьегамхо хиннав. Хьун йисте вахача цунна къорг бIаргаяйнай.
«ХIанз ер фуд са?» – ше-шийца аьннад Товбота, цец а ваьнна. Бел хьа а ийца, из къорг ахка эттав из. Сарралца ваьллача, бух корабоагIаш хиннабац цунна.
ШоллагIча дийнахьа, хIаьта санна белаца лаьтта хьалтоссаш воаллаш, бIаргаяйнай цунна ялатий ганз. Из хиннад цIена кIа, хьажкIа, мукх, генараш. «ХIанз хов сона айса дIайийнар мича ух», - аьнна, тускар да вахав Товбот. Ялат хоза нийсдаь лаьттад. ВIашагIъийна дацар, къаьст-къаьста дар хIарадар. ХьажкIаш тускар чу хьачуехка из ваьлча, хьагучаяьлар эп. Эпо гобоахар къорга гонахьа. ТIаккха адамий меттала йистхилар из:
– ДIа ма хьо из ялат, ма дохаде са цIа, со накъаяргья хьона.
– Накъаяьнна, фу дергда Iа, зе ца дойя?
ХIаьта, уйла йича, Iа ма дий вайна хьатIадоагIаш, аьнна, дитар Товбота из ялат. Товбот цхьаь вахаш вар. Из саг йоалаяь вацар. Цу хьунагIа дахаш дар ешап. Цо дукха зенаш дора наха. ХIаьта Товбот везавенна, цунга хIама оалаш дацар из. Хозача йиIий хьисапе, кхесташ хулар из Товбота хьалхашка. Товбота из хоза хетацар, цудухьа хIама алацар цо, велавеле дIаводар. ХIара дийнахьа Товбот вахача метте хьаухар йоI.
– Сагота еций хьона, цхьаь вахаш? – хаьттар йоIа.
– Саготде мукъа вацар со-м, – жоп делар Товбота.
– Сона-м я сагота, со а я цхьаь яхаш. Цхьана даьхача фу дар-хьогI вай? – юха а хаьттар йоIа.
– Мегаьд хIаьта, нагахьа санна хьо сона тов бутт дIабалалехь езалой, аз сайна хьайоалаергья хьо, ца езалой – хьо кхы со волча йоагIаргьяц, - аьлар Товбота. Иштта тов бетта денош дIаухаш дар. Ешап хIара денна, кхы а хозагIа долаш, духьалъухар Товбота, хозача къамаьлаца Iехаве гIертар из.
– ЦIи фуй хьа? - хаьттар Товбота йоIага. – Товрат я со, хьо санна тов бетта яь, цудухьа ишта цIи тиллаяр сох.
– Дика да, вай шинне цIераш тара хилар бахьане, хьо сайна дIайига раьза хила мег со, - аьлар Товбота. Ешап эгIаздаха, бIаргаш цIелуш, ийрча хулар. Товбот кхийтар шийна лала кхестар дика саг йоацилга, из наха вонаш деш йолга. ТIаккха аьлар цо:
– Сай нанна дош денна ва со, йоI яйзачул тIехьагIа кхо шу даьлча мара из йоалаергйоацаш, цудухьа сабар дича бакъахьа деций?
Товбот шийна везарах, раьза хилар ешап.
Из къамаьл хинначул тIехьагIа, бус наб ца еш, са хилар. Iуйран Товбот араваьлча, наIара юхе ягIар эп.
– Iа фу леладу? Хьо сенна енай со волча? – хаьттар Товбота.
– Се яр бахьан дIадувцаргда аз хьога. Селхан елхаш ягIаш, йоI яйнаяр сона, даа хIама лохаш со лелаш. Из йоI хьунгахьа дIайолаелча, цунна тIехьа яхар со. Хьун юкъе дIакхаьчача, ши тIоара вIашкатехар цо, тIаккха цIогIа техар: «Кули-мули», - аьнна. Из цо аьнначул тIехьагIа, ешап хьахилар цох. Цох ешап хьахулача хана, цун пIелгах баьлла гIоз Iабежар, ер ба из гIоз. Из ца хилча цох кхы йоI хьахургьяц, цунна кхы бозбуъачал де могаргдац. Товбота из гIоз, ший цIаза пIелгах дIаболлашехь, ешап денна дIадаьлар. Кхы сага зе данзар цо. Товбот шийна, дикача наьха эздий саг а йоалаяь, ваха-текъа Iохайра.